Θεοφάνης ο Κρης. Κορυφαίος Ζωγράφος του 16ου αιώνα - Theophanes the Cretan. The Foremost Painter of the 16th century

Περίληψη

...θέλησα να πραγματοποιήσω μία παλαιά μου επιθυμία, να συντάξω, δηλαδή, ένα κείμενο για το έργο του Θεοφάνη περιεκτικό και ουσιώδες, το οποίο να συνοδεύσω με εκτεταμένη εικονογράφηση, αντιπροσωπευτική της καλλιτεχνικής δραστηριότητος του Θεοφάνη στα Μετέωρα και στο Άγιον Όρος την περίοδο 1527-1546. Βασικός στόχος είναι να συγκεφαλαιώσω τα αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας, παλαιότερης και πρόσφατης, που οφείλεται πρωτίστως στο έργο του αειμνήστου ακαδημαϊκού Μ. Χατζηδάκη και δευτερευόντως εμού.
Ειδικότερα, το βιβλίο αυτό είναι καρπός πολύχρονης ενασχόλησής μου με την καλλιτεχνική δραστηριότητα του κορυφαίου ζωγράφου του 16ου αιώνα Θεοφάνη στο Άγιον Όρος και στα Μετέωρα, με την ιδιότητα του εφόρου βυζαντινών αρχαιοτήτων και προϊσταμένου της αρμόδιας για το Άγιον Όρος Εφορείας βυζαντινών αρχαιοτήτων. Με την ιδιότητα αυτή εργάστηκα από το 1976 στην έρευνα, συντήρηση και φωτογράφιση τοιχογραφιών και φορητών εικόνων του Θεοφάνη, που εντόπισα στις μονές Βαρλαάμ, Μεγίστης Λαύρας, Ιβήρων, Παντοκράτορος, Κουτλουμουσίου, Σταυρονικήτα και Γρηγορίου, με αποτέλεσμα σειρά δημοσιευμάτων με νέα στοιχεία για την καλλιτεχνική δραστηριότητα του μεγάλου αυτού ζωγράφου στα Μετέωρα και στο Άγιον Όρος. Για τον λόγο αυτό οφείλω να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στις ως άνω μονές για την πολυετή, γόνιμη συνεργασία και την πολύπλευρη συμπάρασταση στο έργο μου, υπηρεσιακό και επιστημονικό...
(Απο τον πρόλογο του βιβλίου)

Σχετικά με τον συγγραφέα

O Ευθύμιος Ν. Τσιγαρίδας γεννήθηκε στην Βλάστη, ιστορική κοινότητα της ∆υτικής Μακεδονίας Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στην Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και Θεολογία στην Θεολογική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου. Από τις αρχές του 1967 έως το 1996 υπηρέτησε αρχικά ως Επιμελητής και αργότερα ως Έφορος βυζαντινών Αρχαιοτήτων στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, στην Ήπειρο, στην Αιτωλοακαρνανία, στα Επτάνησα, στην Μακεδονία και επί μακρόν στο Άγιον Όρος. Κατά την πολύχρονη θητεία του στην Αρχαιολογική Υπηρεσία δραστηριοποιήθηκε στην προστασία, αναστήλωση, έρευνα, μελέτη και επιστημονική ανάδειξη του μνημειακού πλούτου του βορειοελλαδικού χώρου και κυρίως του Αγίου Όρους της Θεσσαλονίκης, της Καστοριάς, της Βέροιας, των Σερρών,της Σιάτιστας κ.ά. Παράλληλα οργάνωσε την συντήρηση πολυάριθμων φορητών εικόνων, χειρογράφων κωδίκων και τοι- χογραφιών σε μονές του Αγίου Όρους, όπως και σε ναούς και αρχοντικά των ως άνω πόλεων.
Από το 1977 έως το 1979 παρακολούθησε μαθήματα βυζαντινής ιστορίας, αρχαιολογίας και τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης (Paris I), απ’ όπου έλαβε δίπλω- μα μεταπτυχιακών σπουδών(ϋ.Ε.Α.), και στην Ecole Pratique des Hautes Etudes. To 1984 αναγορεύτηκε διδάκτωρ στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονικής, ενώ το 1989 εκλέχθηκε καθηγητής της Χριστιανικής Αρχαιολογίας και Τέχνης στην Θεολογική Σχολή του ίδιου Πανεπιστημίου, θέση από την οποία αποχώρησε το 2004 ως ομότιμος καθηγητής.
H επιστημονική του δραστηριότητα είναι πλούσια και διεθνώς αναγνωρισμένη. Έχει πραγματοποιήσει πολλές δημοσιεύσεις σε ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, όπως και σε Πρακτικά Συνεδρίων, που πραγματοποιήθηκαν στην Ελλά- δα, σε χώρες της Ευρώπης, στις Η.Π.Α. και στην Αυστραλία, στα οποία συμμετείχε με ανακοίνωση. Έχει δημοσιεύσει επίσης, ένδεκα μονογραφίες, εκ των οποίων τρεις σε συνεργασία με άλλους επιστήμονες, και μεγάλο αριθμό λημμάτων σε επιστη- μονικούς καταλόγους Εκθέσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σχετικών με την βυζαντινή και μεταβυζαντινή τέχνη. To 1987, για το βιβλίο του Ot τοιχογραφίες της μονής Λατόμον (Όσιος ∆αβίδ) Θεσσαλονίκη και η, βυζαντινή ζωγραφική του 12ου αιώνα, τιμήθηκε με βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών.
Παράλληλα, ως μέλος ειδικών επιτροπών του Υπουργείου Πολιτισμού έλαβε μέρος στην οργάνωση Εκθέσεων χριστιανικών κειμηλίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Επίσης, ως επιστημονικός σύμβουλος συμμετείχε ενεργά στην οργάνωση της Εκθέσεως “Θησαυροί του Αγίου Όρους” το 1997. Υπήρξε, επίσης, μέλος της τιμητικής επιστημονικής επιτροπής της Εκθέσεως “Byzantium 330-1453” που οργανώθηκε στην Royal Academy of Arts του Λονδίνου το 2008.
Είναι ισόβιο μέλος της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και μέλος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. ∆ιετέλεσε, επίσης, επί σειράν ετών, αντιπρόεδρος της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας, του Ιδρύματος Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, μέλος του ∆.Σ. της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών, του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών και του Κέντρου ∆ιαφυλάξεως Αγιορείτικης Κληρονομιάς.